Trois épisodes funebres, 1969

Kategoria: 6. wokalno-instrumentalne

na sopran i orkiestrę, sł. Pontus de Tyard

posłuchaj

wyk. Anna Mikołajczyk - Niewiedział
Polska Orkiestra Radiowa
dyr. Piotr Borkowski

obsada: soprano solo, strumenti dell’orchestra: 3 fl (III anche fl picc), 2 ob, 2 cl in si b, 2 fg,
4 cr in fa, 2 tr, in si b, 3 tn, tb, tb, xf, tmb, gc, tp, pfte, 24 vn, 12 vl, 8 vc, 4 cb.
tekst: Pontus de Tyard (1521 - 1605)
I
Nymphe, qui longuement
m’ avez fait verser des larmes,
pour l’ aspr’ aigreur du tourment
que les cypriennes armes
m’ ont gravé dedans le coeur:
prestez moy des pleurs autant
que veut pousser de douleur
mon estomac sanglottant.

II
Hélas quelle passion
trouble mon âme confuse?
Hé, quelle confusion
a mes tristes yeux refuse
l’humeur dont ils sont si pleins?
qui me fait au coeur sentir
cent et cent funebres pleins
s’ entr’ empeschant de sortir?

III
C’est la cruauté du sort
Vilte de l’humaine race
qui veut que la fiere Mort
Egal le tout au rien face
qui veut que le brave honneur,
éternellement prisé,
Serve de feuille a un heur
traitreusement desguisé.

rok i miejsce powstania: 1969, Częstochowa
czas trwania: ca 9’30”
ilość taktów: notacja beztaktowa
prawykonanie: 2 maja 1993, Częstochowa
Bożena Betley – sopran
Orkiestra Symfoniczna Państwowej Filharmonii w Częstochowie
Jerzy Kosek – dyrygent

inne wykonania:
4 grudnia 2005, Warszawa, Studio Koncertowe im. W. Lutosławskiego
XII Międzynarodowy Festiwal Laboratorium Muzyki Współczesnej
Anna Mikołajczyk-Niewiedział – sopran
Polska Orkiestra Radiowa
Piotr Borkowski – dyrygent

wydania: nie wydany
nagrania: 2.V.1993, B.Betley, J. Kosek, Orkiestra Symfoniczna Państwowej Filharmonii
w Częstochowie, live; telewizyjne (TV Katowice);
rękopis: zaginiony; kopia rkp. BN Mus.4814;
materiały: CBN 60935 (partytura + głosy);
ZKP N/23720 (partytura);
uwagi: 1) dedykacja - „Grażyna Bacewicz in memoriam” [?];
2) tytuł roboczy - „Trois episodes á la mort de l’homme”;
3) utwór pisany w ramach stypendium twórczego MKiS;
4) planowane prawykonanie 12.I.1979 nie doszło do skutku;
5) napisany w 1966 r. w Paryżu utwór: Trois fragments poetiques d’apres Pontus de Tyard na flet i mezzosopran nie jest pierwszą wersją Trois épisodes funebres lecz całkiem nową kompozycją, którą z : Trois fragments poetiques d’apres Pontus de Tyard nie łączy nic poza tekstem;

komentarze:
„Trois épisodes funebres na sopran solo i orkiestrę, do tekstu Pontusa de Tyard, to trzy melancholijne miniatury, w których szesnastowieczny francuski tekst uzyskał oprawę mu-zyczną posługującą się najnowszym językiem. Rozpoczynają się wstępem zbudowanym na narastającym brzmieniu smyczków, powtarzających chromatyczny motyw szesnastkowy. Staje się on głównym materiałem krótkich interludiów między kolejnymi fragmentami tekstu poda-wanego w postaci wokalizy, recytatywu bądź parlanda, solo lub z subtelnym towarzyszeniem fortepianu, instrumentów perkusyjnych i fletu.”

Izabela Pacewicz, komentarz do utworu Trois episodes funebres,
Warszawa 1993.

„Tekst epizodów, którego autorem jest Pontus de Tyard, zasugerowała kompozytorowi Nadia Boulanger podczas jego studiów w Paryżu. Powstała wówczas kompozycja na flet i sopran. Po latach Łukaszewski powrócił jeszcze raz do tego tekstu i stworzył zupełnie nowy, zupełnie odmienny utwór. Tekst opowiada o żalu po stracie przyjaciela, o łzach i bólu. Jego trzyczęściowa konstrukcja narzuciła niejako kompozytorowi konstrukcję utworu muzycznego. Są to trzy epizody. Utwór zawiera partię solowego sopranu traktowanego instrumentalnie; partia głosu prezentuje również fragmenty parlando, a całość kompozycji napisana została w technice aleatorycznej w okresie, kiedy Łukaszewski poszukiwał nowych możliwości brzmie-niowych. Kompozycja ta powstała w 1969 roku, po śmierci Grażyny Bacewicz i zawiera też dedykację: Grażyna Bacewicz in memoriam.”

Wanda Malko,
(z prelekcji wygłoszonej podczas Koncertu Polskich Prawykonań Sakralnych,
III Festiwal Muzyki Sakralnej „Gaude Mater”,
Częstochowa 2.V.1993 (video).