Pieśni Księżyca, 1966
Kategoria: 6. wokalno-instrumentalne
na mezzosopran, głos recytujący i 9 instrumentów
obsada: mezzosoprano solo, voce recitande, fl, ob, xf, pfte, pto, tmb, vn, vl, cb.
tekst: Federico Garcia Lorca (1898 - 1936)
części: I Gdyby ręce moje mogły ogołocić z liści 
posłuchaj
Anna Malewicz-Madey - mezzosopran, głos recytujący
Zespół Kameralistów Polskich „Camerata Vistula”:
dyr. Piotr Borkowski
W noce pociemniałe wymawiam imię twoje
Kiedy gwiazdy się schodzą na księżycowe wodopoje
Kiedy usną już gałęzie z listowiem tajemnie
i kiedy czuję namiętności i muzyki wzbierające we mnie
Zegar co zmarłe godziny obłędny śpiewa bezsennie
Wymawiam imię twoje w tę noc uśpioną w mroku
i twoje imię rozbrzmiewa dalekie jak nigdy dotąd
Dalsze niż wszystkie gwiazdy, boleśniejsze niż deszcz przelotny
Czy jeszcze cię kiedy pokocham jak wtedy?
Jaką winę moje serce ponosi?
Jeśli mgła się rozpłynie, jakie są jeszcze pasje przede mną?
Czy będą spokojne i czyste?
Gdybyż moje palce mogły obedrzeć z księżyca liście.
II Pejzaż posłuchaj
Anna Malewicz-Madey - mezzosopran, głos recytujący
Zespół Kameralistów Polskich „Camerata Vistula”:
dyr. Piotr Borkowski
Sady oliwne otwierają się i zamykają jak wachlarze
Nad oliwnym gajem jest niebo głębokie i ciemne
deszcze gwiazd zimnych padają
U brzegu rzeki drży ciemność i trzcina.
Szare powietrze się marszczy
Oliwnym drzewom od krzyków ciężko
Stado schwytanych ptaków swe długie ogony
rozkołysało w zmierzchu.
III Gitara posłuchaj
Anna Malewicz-Madey - mezzosopran, głos recytujący
Zespół Kameralistów Polskich „Camerata Vistula”:
dyr. Piotr Borkowski
Oto już płacz gitary słychać
poranek burzy się w kielichach
Zaczęła płakać nam gitara
próżno uciszyć ją się starasz
Nie można jej uciszyć niczym.
Zapłakała monotonna
Jak woda pełna goryczy
zapłakała jak wiatr
płacze po śnieżycy.
Nie można jej uciszyć niczym
Po rzeczach odległych zapłakała
po piasku południa gorącym
co wzywa kamelie białe
Płacze ze strzałą bez celu
i za wieczorem bez jutra
po pierwszym ptaku umarłym przed świtem
O gitaro! Serce pięcioma szpadami przebite.
IV Skarga śmierci posłuchaj
Anna Malewicz-Madey - mezzosopran, głos recytujący
Zespół Kameralistów Polskich „Camerata Vistula”:
dyr. Piotr Borkowski
Żółte żmije na czarnym niebie bezgwiezdnym
Przyszedłem na ten świat z oczami, a odchodzę bez nich.
Panie wielkiego cierpienia!
I nagle lampa i posłanie moje na ziemi
Tam chciałem dotrzeć dokąd dobrzy przybyli utrudzeni
I oto jestem, mój Boże,
lecz nagle lampa i posłanie moje na ziemi
Cytryno żółta, o drzewo cytrynowych gajów!
Rzuć swe cytrynki z wiatrem, niech na ziemię spadają.
Ty to potrafisz.
Bo nagle, nagle lampa i posłanie moje na ziemi
Żółte żmije na nieba czarnej przestrzeni.
rok i miejsce powstania: 1966 Warszawa/Paryż (francuska wersja)
czas trwania: ca 18’
ilość taktów: 169 (45 + 50 + 38 + 36)
prawykonanie: 13.II.1969, Wrocław
Irena Torbus-Mierzwiakowa - sopran
Edward Lubaszenko - głos recytujący
Zespół Kameralny Państwowej Filharmonii we Wrocławiu
Zygmunt Hassa - dyrygent
inne wykonania: 6.VI.1969, Częstochowa
Irena Torbus-Mierzwiakowa - sopran
Wiesław Ochmański - głos recytujący
Zespół Kameralny Państwowej Orkiestry Symfonicznej w Częstochowie
Zygmunt Szczepański - dyrygent
22.XI.1971, Warszawa
Magdalena Bojanowska - sopran
Ryszard Ostromęcki - głos recytujący
Jerzy Łukaszewski - flet
Mieczysław Mazurek - obój
Barbara Halska - fortepian
Tadeusz Gadzina - skrzypce
Wojciech Walasek - wiolonczela
Andrzej Kalarus - kontrabas
Bożena Bruszewska - perkusja
Kinga Kobos - perkusja
Stanisław Włodarczyk - perkusja
Władysław Kabalewski - dyrygent
25.V.1973, Częstochowa
Irena Torbus-Mierzwiakowa - sopran
Wiesław Ochmański - głos recytujący
Zespół Kameralny Państwowej Orkiestry Symfonicznej w Częstochowie
Zygmunt Hassa - dyrygent
10.IV.1983, Częstochowa
Urszula Mitręga - alt, głos recytujący
Nonet Filharmonii Częstochowskiej
Zygmunt Hassa - dyrygent
26.V.1993, Warszawa
Anna Malewicz-Madey - mezzosopran, głos recytujący
Zespół Kameralistów Polskich „Camerata Vistula”:
Robert Nalewajka - flet
Przemysław Nalewajka - obój
Marcin Łukaszewski - fortepian
Stanisław Tomanek - skrzypce
Andrzej Wróbel - wiolonczela
Andrzej Kaczanowski - kontrabas
Robert Siwak - perkusja
Ryszard Bazarnik - perkusja
Piotr Gliński - perkusja
Piotr Borkowski - dyrygent
17 kwietnia 1998, Częstochowa, Sala Koncertowa Filharmonii Częstochowskiej
Koncerty utworów Wojciecha Łukaszewskiego Ad memoriam
[w ramach obchodów 20 rocznicy śmierci kompozytora pod patronatem Prezydenta Miasta Częstochowy Haliny Rozpondek]
Elżbieta Pańko – mezzosopran
Marek Ślosarski – recytator
Kameraliści Orkiestry Symfonicznej Filharmonii Częstochowskiej
Tomasz Chmiel – dyrygent
wydania: nie wydany
nagrania: 10.IV.1983, U. Mitręga, Z. Hassa, Nonet Filharmonii Częstochowskiej,
live; analogowe (amatorskie - kaseta magnet.);
26.V.1993, Zespół Kameralistów Polskich „Camerata Vistula”,
live; DAT („Classicord”, Warszawa), 15’51”;
26.V.1993, Zespół Kameralistów Polskich „Camerata Vistula”,
live; video („Pro Art”, Białystok), 15’51”;
rękopis: BN Mus. 4795
materiały: CBN 68307 (partytura), 42722 (partytura + głosy), 42723 (partytura);
ZKP N/40253 (partytura);
uwagi: pierwotny tytuł - „Księga wierszy”;
utwór napisany w ramach stypendium twórczego MKiS;
komentarze:
„Cykl Pieśni Księżyca powstał na zamówienie Ministerstwa Kultury i Sztuki. Składa się z czterech fragmentów inspirowanych wybranymi wierszami F. G. Lorki. Pierwszy ma w tytule motto Gdyby ręce moje mogły ogołocić z liści, pozostałe - to Pejzaż, Gitara, Skarga śmierci. Pragnieniem kompozytora było, aby muzyka wyraziła specyficzny klimat poezji Lorki, aby podkreśliła nastrój ciszy i oczekiwania.”
Wojciech Łukaszewski, komentarz do „Pieśni Księżca”,
omówienie programu Koncertu Polskiej Muzyki Współczesnej,
Częstochowa 6.VI.1969.
„Muzyka pieśni oddaje specyficzny klimat poezji Lorki. Trzonem cyklu jest partia wo-kalna i jej dopełnienie w recytacji. Rola instrumentów pomyślana jest raczej jako tło podkre-ślające nastrój ciszy, oczekiwania... Niektóre partie solowe instrumentów prowadzą pewien dialog z głosem i stanowią jego dopowiedzenie. Utwór składa się z czterech części o tytułach wziętych z wierszy F. G. Lorki.”
Wojciech Łukaszewski, komentarz do „Pieśni Księżca”
„Pieśni Księżyca na sopran, głos recytujący i 9 instrumentów, do znakomitych wierszy Federico Garcia Lorki powstały w 1966 r., a ich prawykonanie odbyło się w ramach Wro-cławskiego Festiwalu Polskiej Muzyki Współczesnej w 1969 r. Poezja stanowi tu czynnik nad-rzędny. Muzyka jest jej odpowiednikiem emocjonalnym, lecz nie ilustrującym. Sprzężenie mu-zyki i tekstu realizowane jest wielowarstwowo. Struktura partii wokalnej - jej melodyka, linia interwałowa i rytmika - inspirowane są melodyką mowy. Analogiczne zależności istnieją w warstwie sonorystycznej, gdzie struktura tekstu decyduje o rodzaju współbrzmień i zestawie-niach grup instrumentalnych, muzyka odtwarza wiernie klimat poetycki wierszy Garcii Lorki. Dominuje w niej nastrój kontemplacyjny, liryczny.”
Wanda Malko, Koncert kompozytorski Wojciecha Łukaszewskiego,
„Życie Częstochowy”, 29.V.73, nr 127.
„Mimo iż Concertino i Pieśni Księżyca dzieli krótki okres dwu lat, różnice stylistyczne są niezwykle wyraźne. Poprzez porównanie obydwu utworów znakomicie widoczny jest proces krystalizacji indywidualnego stylu twórcy. Wspaniała poezja Garcii Lorki jest elementem de-cydującym o kształtowaniu formy muzycznej, będącej emocjonalnym odpowiednikiem tekstu. Inspiracja melodyką mowy realizowana jest ściśle w całej partii solowej. Konstrukcja tekstu decyduje również o strukturze partii instrumentalnych, dyspozycjach kolorystycznych i dyna-micznych. Wynikiem konsekwentnej realizacji współdziałania tych czynników jest kontempla-cyjny nastrój muzyki, wiernie odtwarzający nastrój poetycki wierszy Garcii Lorki.”
Wanda Malko, Koncert kompozytorski Wojciecha Łukaszewskiego,
„Gazeta Częstochowska” 5.VI.1973.
„Pieśni Księżyca na mezzosopran, głos recytujący i 9 instrumentów do tekstów F. G. Lorki powstały w 1966 roku, bezpośrednio po ukończeniu studiów. Cykl czterech miniatur, w których liryczny tekst podawany jest na przemian przez mezzosopran lub głos recytujący w postacji Sprechgesangu, łączy wspólny klimat intymnej refleksji pełnej tęsknoty i niepokoju. Podkreślają go także akompaniujące instrumenty, które w licznych samodzielnych interlu-diach wprowadzają i komentują emocjonalne przesłanie poetyckie.”
Izabela Pacewicz, Pamięci Wojciecha Łukaszewskiego,
omówienie programu Koncertu Muzyki Kameralnej Wojciecha Łukaszewskiego,
Warszawa, 26.V.1993.
„Pieśni łączą prostotę formalną z najwyższej próby poetyckim liryzmem w warstwie wyrazowej i z bogactwem brzmieniowym współczesnego języka dźwiękowego. Muzyka napi-sana do poezji Lorki budzi skojarzenia z melodyką Ravela.”
Andrzej Sułek, Wojciech Łukaszewski - twórca zapomniany,
„Ruch Muzyczny” 25.VII.1993, nr 15.
„O charakterze utworu decyduje nastrojowość wynikająca z tekstu, zróżnicowana ryt-mika, akordyka tercjowa, współbrzmienia sekundowe, rozległy ambitus melodii. »Rozrzedzo-na« faktura instrumentalna oraz dobór instrumentów decyduje o kameralnym nastroju kom-pozycji. Liryka wierszy, ich refleksyjność wpływa na uwypuklenie słowa. Melodyka jest tu często recytatywna i »porwana«. W pieśniach tych panuje nastrój ciszy i oczekiwania.”
Maria Bączyńska-Rajchel, op. cit., s.55
